جي پي اس (GPS) : جي‌پي‌اس يا سيستم موقعيت‌ياب جهاني (Global Positioning Systems)، يک سيستم راهبري و مسيريابي ماهوارهاي است که از شبکه‌اي با حداقل ?? ماهواره تشکيل شده است. اين ماهواره‌ها به سفارش وزارت دفاع ايالات متحده ساخته و در مدار زمين قرار داده شده‌اند. جي‌پي‌اس در ابتدا براي مصارف نظامي تهيه شد ولي از سال ???? استفاده عمومي آن آزاد و آغاز شد. خدمات اين مجموعه در هر شرايط آب و هوايي و در هر نقطه از کره زمين در تمام شبانه‌روز در دسترس است و استفاده از آن رايگان است. علاوه بر جي‌پي‌اس، دو سيستم کمابيش مشابه ديگر نيز وجود دارد: سيستم گلوناس که دولت شوروي ساخته و اکنون به‌دست کشور روسيه اداره مي‌شود و سيستم گاليله که کشورهاي اروپائي آن را براي وابسته نبودن به سيستم آمريکائي جي‌پي‌اس ساخته اند.

جي پي اس (GPS) : جي‌پي‌اس يا سيستم موقعيت‌ياب جهاني (Global Positioning Systems)، يک سيستم راهبري و مسيريابي ماهوارهاي است که از شبکه‌اي با حداقل ?? ماهواره تشکيل شده است. اين ماهواره‌ها به سفارش وزارت دفاع ايالات متحده ساخته و در مدار زمين قرار داده شده‌اند. جي‌پي‌اس در ابتدا براي مصارف نظامي تهيه شد ولي از سال ???? استفاده عمومي آن آزاد و آغاز شد. خدمات اين مجموعه در هر شرايط آب و هوايي و در هر نقطه از کره زمين در تمام شبانه‌روز در دسترس است و استفاده از آن رايگان است. علاوه بر جي‌پي‌اس، دو سيستم کمابيش مشابه ديگر نيز وجود دارد: سيستم گلوناس که دولت شوروي ساخته و اکنون به‌دست کشور روسيه اداره مي‌شود و سيستم گاليله که کشورهاي اروپائي آن را براي وابسته نبودن به سيستم آمريکائي جي‌پي‌اس ساخته اند.
? گلوناس (GLONASS) : گلوناس يا سامانه هدايت ماهواره‌اي در دوران حاکميت شوروي و در واکنش به سامانه موقعيت يابي جهاني آمريکا جي پي اس ايجاد شد. اين سامانه در ابتدا ?? ماهواره داشت، اما پس از فروپاشي شوروي در سال ? ???? شمارها آن روبه کاهش نهاد. دولت روسيه اعلام کرده اين سامانه در سال ? ???? فعاليت خود را آغاز کند. به گفته مقامات روسي اين سامانه تا پايان سال ? ???? در سراسر جهان در دسترس قرار مي‌گيرد که براي اينکار نياز به ?? ماهواره است. در حال حاضر ? ?? ماهواره گلوناس در مدار زمين وجود دارد که از اين تعداد فقط ? ?ماهواره فعال هستند. سه ماهواره ديگر که در ماه دسامبر پرتاب شدند به اين مجموعه اضافه مي‌شوند. روسيه قصد دارد اواخر امسال شش ماهواره گلوناس ديگر را به مدار زمين پرتاب کند.
? ماهواره هاي جي پي اس : اين سيستم مجمو عه اي از ?? ماهواره است که به دور زمين در حال چرخشند . ?? ماهواره در حال کار هستند و ? ماهواره اضافي هم هنگام بروز مشکل براي هر کدام از ماهواره هاي اصلي فعال مي شوند . فاصله ماهواره ها تا زمين حدود ????? مايل است. سرعت اين ماهواره ها معادل ???? مايل در ساعت مي باشد. هر ماهواره دقيقاً طي ?? ساعت يک دور کامل بدور زمين مي‌‌گردد. سرعت هريک ???? مايل بر ساعت است. اين ماهواره‌ها نيروي خود را از خورشيد تامين مي‌کنند. همچنين باتري‌هايي نيز براي زمانهاي خورشيد گرفتگي و يا مواقعي که در سايه زمين حرکت مي‌کنند به‌همراه دارند. راکتهاي کوچکي نيز ماهواره‌ها را در مسير صحيح نگاه مي‌دارد. به اين ماهواره‌ها NAVSTAR نيز گفته مي‌شود. اولين ماهواره جي‌پي‌اس در سال ???? يعني حدود ?? سال پيش در مدار زمين قرار گرفت. در سال ???? شبکه ?? عددي NAVSTAR تکميل گرديد. عمر هر ماهواره حدود ?? سال است که پس از آن جايگزين مي‌گردد. هر ماهواره حدود ???? کيلوگرم وزن دارد و طول باتري‌هاي خورشيدي آن ?.? متر است. انرژي مصرفي هر ماهواره، کمتر از ?? وات است.
? نحوه کار جي پي اس : ماهواره‌هاي اين سيستم، در مدارهاي دقيق هر روز ? بار به‌دور زمين مي‌‌گردند و اطلاعاتي را به زمين مخابره مي‌کنند. گيرنده‌هاي جي‌پي‌اس اين اطلاعات را دريافت کرده و با انجام محاسبات هندسي، محل دقيق گيرنده را نسبت به زمين محاسبه مي‌کنند. اين محاسبه بر اساس قاعده اي ساده در رياضيات که به آن trlateration گفته مي شود ، انجام مي گردد .گيرنده GPS بر اساس همين اصل سه بعدب و با محاسبه فاصله خود از چهار ماهواره مقعيت خود را تشخيص مي دهد . به اين ترتيب که اگر به مرکز هر ماهواره و به شعاعي که GPS از آن فاصله دارد . يک کره فرضي در نظر بگيريم GPS روي سطح هر کدام از اين کره ها قرار مي گيرد. بنابراين محل GPS محل تلاقي چهار کره فرضي است که دقيقا يک نقطه را مشخص مي کنند . محل تلاقي دو کره يک دايره ، محل تلاقي کره سوم با دو کره قبلي دو نقطه و محل تلاقي کره چهارم با سه تاي قبلي يک نقطه را مشخص خواهد کرد . از کره زمين زمين هم مي توان به عنوان يکي از اين کره ها استفاده کرد چرا که از دو نقطه اي که از محل تلاقي سه کره بدست مي آيد . معمولا فقط يکي روي سطح زمين خواهد بود به اين ترتيب براي پيدا کردن موقعيت حتي سه ماهواره هم کافي است ولي براي بدست آوردن دقت بيشتر از تعداد بيشتري ( حداقل چهار ماهواره ) استفاده مي شود . GPS براي اندازه گيري فاصله خود از ماهواره ها از سيگنال هاي راديويي استفاده مي کند . اين سيگنال ها که در حقيقت امواج الکترومغناطيس هستند با سرعت نور حرکت مي کنند . اگر گيرنده بتواند مدت زماني را که اين سيگنال ها در ره بوده اند را محاسبه کند مي تواند فاصله اش از هر ماهواره را تشخيص دهد . ماهواره ها از زمان مشخصي ( مثلا نيمه شب ) شروع به ارسال يک دنباله از کدها مي کنند . گيرنده GPS هم از همان زمان ايجاد اين دنباله از کدها را شروع مي کند . هنگامي که سيگنال ارسالي از طرف اهواره که حاوي آخرين کد در زمان ارسال است به GPS مي رسد . GPS بر اساس دنباله کدهاي خود مي تواند متوجه تاخير زماني کد دريافتي شده و به اين ترتيب زمان سپري شده را محاسبه شده را محاسبه مي کند . حاصل ضرب اين زمان در سرعت انتشار امواج فاصله GPS از ماهواره است ، پس از بدست آمدن فاصله از چند ماهواره موقعيت در روي زمين توسط GPS تشخيص داده مي شود . هر گيرنده براي دريافت اطلاعات همزمان از حداقل ? ماهواره براي محاسبه ? بعدي و يافتن طول و عرض جغرافيايي، و همچنين دريافت اطلاعات حداقل ? ماهواره براي يافتن مختصات سه بعدي نيازمند است. با ادامه دريافت اطلاعات از ماهواره‌ها گيرنده اقدام به محاسبه سرعت، جهت، مسير پيموده شده، فواصل طي شده، فاصله باقي مانده تا مقصد، زمان طلوع و غروب خورشيد و بسياري اطلاعات مفيد ديگر، مي‌نمايد.
? انواع گيرنده جي پي اس : دستگاههاي GPS در سه گروه زير تقسيم بندي مي شوند : ?) GPS MOUSE : هيچ صفحه يا دکمه اي ندارد اما توسط يکpc Laptop با نرم افزار مربوطه قابل استفاده سرويس GPSS مي باشد.دستگاههاي اين گروه مانند:Garmin GPS ?? Delorme يا Rand Macnalley ( با قيمت هاي پايينتر)قيمت اين GPS ها حدود ?? تا ??? دلار آمريکا متغير مي باشد. ولي فراموش نکنيد که اين نوع GPS ها حتماً به Laptop pc نياز دارند. ?) Hand-Held GPS : اين نوع دستگاهها مي توانند بصورت سيار مورد استفاده قرار گيرند آنها خودشان يک‌صفحه کوچک جهت نمايش اطلاعات و چند دکمه دارند و در شکل ها و ترکيب هاي مختلفي عرضه مي‌شوند و هيچگونه نيازي بهLaptop ندارند. که بطور مثال ميتوان مدل‌هاي با قيمت پائين Garmin شبيه Etrex, GPS??*l , GPS?? يا مدل هاي ???, ??? ازMagellan را نام برد. تعدادي از اينها يک رابط NMEA و يک کابل رابط دارند قيمت با کابل ممکن است حدود ??? دلار به بالا باشد و ممکن است بعضي از کشورها ارزانتر هم موجود باشد. يک GPS دستي ارزان قيمت با يک کابل رابط براي انتخاب و آغاز کار با GPS مناسب ميباشد, حتي براي سرگرمي يا کار يا آشنايي شما با طرز کار و خدمات GPS. ?) High-End GPS products : اين دستگاهها شامل يک صفحه نمايشگر بزرگتر و تعدادي نقشه ميباشند و در بعضي از آنها شما بايستي مبلغ بيشتري جهت نقشه ها بپردازيد. قيمت اين دستگاهها ممکن است بسته به نوع محصول بالاتر از ???? دلار آمريکا باشد که نمونه هايي از آن مانند Blaupunkt PhihPs و Alpine ميباشد